जागतिक वारसा स्थान हे, ज्याला सांस्कृतिक व भौगोलिक दृष्ट्या प्रतिष्ठा व महत्त्व आहे असे युनेस्कोनेमान्यता दिलेले जगातील एखादे स्थान (वास्तू, ठिकाण, उद्यान, जंगल, सरोवर इत्यादी) असते. जगातील जागतिक वारसा स्थानांची यादी तयार करण्याची जबाबदारी जागतिक वारसा स्थान समितीवर आहे. एकदा जागतिक वारसा स्थान म्हणून घोषित केले गेल्यानंतर त्या स्थानाच्या देखभालीसाठी व संरक्षणासाठी युनेस्कोकडून अनुदान दिले जाते.
सध्या जगभरातील 153 देशांमध्ये एकूण 936 जागतिक वारसा स्थाने अस्तित्वात असून त्यांपैकी 183 नैसर्गिक स्थळे, 725 सांस्कृतिक स्थळे व 28 मिश्र स्वरूपाची स्थळे आहेत. ही स्थाने खालील 5 भौगोलिक गटांमध्ये विभागली गेली आहेतः आफ्रिका, अरब देश, आशिया, ओशनिया, युरोप, उत्तर अमेरिका, लॅटिन अमेरिका व कॅरिबियन बेटे.
इटलीमध्ये सर्वाधिक (47),तर भारतामध्ये 35 आहेत.
नैसर्गिक वारसा स्थळे (27) | |
वारसा स्थळ | दर्जा प्राप्त वर्ष |
आग्रा किल्ला | 1983 |
अजंठा लेणी | 1983 |
नालंदा महाविहार | 2016 |
बौद्ध स्तूप सांची | 1989 |
चाम्पानेर–पावनगढ पुरातत्व पार्क | 2004 |
छत्रपती शिवाजी टर्मिनस | 2004 |
गोव्यातील चर्च | 1986 |
एलिफन्टा लेणी | 1987 |
एल्लोरा लेणी | 1983 |
फतेहपुर सिक्रि | 1986 |
चोला मंदिर | 1987 |
हंपी पर्वताचा गट | 1986 |
महाबलीपूरम स्मारकांचा गट | 1984 |
पट्टडकल स्मारकांचा गट | 1987 |
राजस्थानातील पर्वतीय किल्ले | 2013 |
हुमायूनची कबर | 1993 |
खजुराहो शिल्पे | 1986 |
महाबोधी विहार, बोध गया | 2002 |
भारतीय पर्वतीय रेल्वे | 1999 |
कुतुब मिनार | 1993 |
राणी की वाव, गुजरात | 2014 |
लाल किल्ला | 2007 |
भीमबेटका खडक प्रणाली | 2003 |
सूर्य मंदिर | 1984 |
ताज महाल | 1983 |
capital complex, chandigarh | 2016 |
जंतर मंतर, जयपूर | 2010 |
#www.balajisurne.blogspot.in
नैसर्गिक वारसा स्थळे (7) | |
वारसा स्थळ | दर्जा प्राप्त वर्ष |
हिमालय राष्ट्रीय उद्यान | 2014 |
काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान | 1985 |
केवलदेव राष्ट्रीय उद्यान | 1985 |
मानस वन्यजीव उद्यान | 1985 |
नंदा देवी आणि व्हॅली ऑफ फ्लॉवर्स राष्ट्रीय उद्यान | 1988 |
सुंदरबन राष्ट्रीय उद्यान | 1987 |
पश्चिम घाट | 2012 |
मिश्र वारसा स्थळे (1) | |
कांचनगंगा राष्ट्रीय उद्यान | 2016 |